فضانوردان چه می خورند؟

آیا تا به حال به این موضوع اندیشیده اید که فضانوردان چه می خورند؟ برای پاسخ دادن به این پرسش نیاز داریم کمی تاریخ فضانوردی برایتان بگوییم. آیا آماده هستید؟

اگر تا به الان فکر می کردید که فضانوردان فقط غذاهای خشک و یخ زده مصرف می کنند، سخت در اشتباه بوده اید. این نوع غذاها دیگر در فضا سرو نمی شوند. غذاهای فضایی در طول تاریخ پنجاه ساله فضانوردی بشر، به سرعت پیشرفت کرده اند و روز به روز به غذاهای معمولی که شما سر میز شام صرف می کنید شبیه تر و شبیه تر شده اند.

شاید نتوان در زمین شخصی را پیدا کرد که بیشتر از چالرز تی بورلاند در مورد غذاهای فضایی اطلاعات داشته باشد. او به خوبی می داند که فضانوردان چهل تا پنجاه سال گذشته چه خورده اند و چگونه این کار را انجام داده اند.چالرز با دکتری تغذیه خود حدود ۳۰ سال است که در مرکز فضایی جانسون برای فضانوردان منوهای جدیدتر و اشتهاآورتری تهیه می کند.

او به همراه یکی از همکارانش در آشپزخانه فضایی مرکز جانسون، به تازگی کتابی منتشر کرده اند به نام "کتاب آشپزی فضانوردان". آنها امیدوارند این کتاب علاوه بر آشنا ساختن مردم عادی با مهمترین بخش زندگی یک فضانورد یعنی غذا خوردن در بی وزنی، قادر باشند طعمهای جدیدی از فضای ماورای جو به سفره خانواده های زمینی اضافه نمایند. در این کتاب خواننده علاوه بر آموختن دستورالعمل ها و روشهای پخت غذاهای فضایی با تاریخچه و مراحل بهبود طعم و کیفیت این غذاها نیز آشنا می شود.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید برای حمل هر کیلو محموله به فضا باید حدود ۲۰ میلیون تومان پول خرج شود. حال تصور کنید که هر وعده غذایی که فضانوردان در ایستگاه بین المللی فضایی صرف می کنند با احتساب وزن غذا، آب و ظرف و ظروف مورد استفاده چقدر تمام می شود. مطمئناً صورتحساب چنین رستورانی که صد البته رویایی نیز هست، رکورد برداشت پول از حساب بانکی شما را خواهد شکست.

به همین دلیل بود که فضانوردان پروژه های جمینی و آپولو از غذاهای خشک و یخ زده استفاده می کردند.کپسولهای فضایی آنها برای تولید الکتریسیته از پیلهای سوختی استفاده می کرده است. آب به عنوان محصول جانبی پیلهای سوختی که با ترکیب اکسیژن و هیدروژن، الکتریسیته تولید می کنند، در آن ناوهای فضایی به وفور (البته نه چندان به وفور!) در دسترس بود. بنابراین فضانوردان می توانستند در زمان صرف غذا با مخلوط کردن آب گرم و غذای خشک شده اشان، وعده غذایی نه چندان دلچسبی را میل نمایند. این غذاها چندان باب میل فضانوردان نبود و آنها پس از چند روز از طعم و شکل این غذاها بیزار می شدند. اما خوب، از گرسنگی کشیدن که بهتر بود.

اما امروزه الکتریسیته مورد نیاز ایستگاه فضایی بین المللی و بیشتر کیهان پیماهای خودکار از صفحات خورشیدی تامین می شود. به همین دلیل دیگر امتیازی برای ارسال غذاهای خشک و یخ زده (و البته بی مزه) برای فضانوردان باقی نمانده است. این شد که امروزه غذاهای پاستوریزه و بسته بندی شده متنوعی به فضا فرستاده می شود تا فضانوردان در موقع غذا خوردن لذت بیشتری را تجربه کنند. فضانوردان نیز از طعم و شکل این غذاها راضی تر هستند. غذاها را قبل از ارسال به فضا با حرارت مناسب به گونه ای پاستوریزه می کنند تا کلیه میکرب ها، آنزیم های فعال و باکتری های احتمالی از بین رفته و بتوان غذا را برای مدت طولانی ذخیره و نگهداری نمود. امروزه دیگر از آن تیوب های گوشت کوبیده خشک شده که باید آنرا با آب جوش به دست آمده از یک پیل سوختی مخلوط کرد و با احتیاط مکید، خبری نیست. مخصوصاً دیگر آن مکعبهای خشک شده حاوی همه چیز که به فضانوردان قدیمی انرژی، ویتامین و پروتئین می دادند در لیست محموله های غذایی قرار ندارند و فضانوردان از این موضوع به شدت خوشحال هستند.

غذاهای فضایی امروزی شامل انواع متنوعی از غذاهای بسته بندی و استریلیزه شده آماده، میوه های خشک، آجیل و انواع شیرینیجات هستند. گاه گاهی هم میوه تازه به مدار زمین راه پیدا می کند، اما باید در مدت زمان کوتاهی خورده شوند، چون در صورت فاسد شدن، همه پولی که بابت فرستادن آنها به فضا صرف شده به هدر می رود (یادتان هست که برای ارسال هر کیلوگرم محموله به فضا چقدر باید صرف می شد؟).

فضانوردان اولیه غذای کمی می خوردند. آشپزهای ناسا تا مدتها گمان می بردند که این کم اشتهایی به دلیل بدبینی فضانوردان نسبت به کیفیت و طعم دست پختهای آنها است. البته این نظر تا حدودی صحیح بود اما مشکل اصلی از توالتهای بدوی بود که در آن دوران بر روی ناوهای فضایی مثل آپولو و جمینی نصب می شد. صد البته اصلاً خوشایند نیست که فضانوردی صبحانه نه چندان لذیذ خود را در فضایی سرشار از بوی زننده ناشی از استفاده همکارش از توالت، صرف نماید.

به همین دلیل بود که در آن دوران فضانوردان ترجیح می دادند خیلی کم و فقط به اندازه ای غذا بخورند که از گرسنگی دچار ضعف نشده و قادر به انجام وظایف محوله باشند.

امروزه و با نصب توالتهای پیشرفته تر در فضاپیماها و ایستگاه های فضایی، اوضاع به مراتب بهتر شده است اما با این وجود فضانوردان هنوز نصف آنچه باید بخورند، غذا مصرف می کنند و این بیشتر به دلیل حجم زیاد کارهایی است که آنها باید در فضا انجام دهند.

غذای خوب علاوه بر اینکه بر سلامتی جسمانی فضانوردان تأثیر فراوان داشته و باعث می شود که آنها انرژی و توان لازم برای انجام وظایف محوله را داشته باشند، در روحیه آنها نیز بسیار موثر است. برای فضانوردی که قرار است برای ماه ها در یک ایستگاه فضایی کوچک روزگار بگذراند، قطعاً غذا خوردن در کنار همکاران باید یک تفریح لذت بخش باشد و نه یک وظیفه شاق.

اگر قصد دارید به فضا سفر کنید! کتاب آشپزی فضانوردان توصیه هایی برایتان دارد تا از غذا خوردنتان در فضا لذت بیشتری ببرید. از به همراه داشتن نوشابه های گازدار بپرهیزید. گاز موجود در این نوشابه ها، در شرایط حاکم بر اقامتگاه فضایی شما، به صورت حباب درآمده و به طور تصادفی در محلول نوشابه پخش می شوند. با باز کردن درب قوطی، این حبابها به همراه مایع نوشابه در فضای کوچک کابین سفینه فضایی تان پخش شده و تولید دردسر خواهند کرد.

به همراه داشتن غذاها و یا چاشنیهایی که به شکل پودر هستند نیز به هیچ وجه توصیه نمی گردند. پودر ریز می تواند به آسانی در فضا پخش شده و برای تجهیزات حساس داخل کابین تولید مزاحمت نماید. از این رو است که فضانوردان مجبورند نمک را به صورت محلول در آب و فلفل را به صورت حل شده در روغن با خود به سفر فضایی ببرند.

غذاهایی که خرد شدنی هستند مانند چیپس و یا کلوچه نیز دردسرسازند. بیسکوییت و کلوچه های فضایی را آنقدر کوچک می پزند که فضانورد بتواند یکباره آن را در دهان خود قرار دهد. فضانوردان معمولاً به جای نان از ترتیلا (نوعی نان ذرت مکزیکی) استفاده می کنند که به قدر کافی کوچک پخته شده است.

پرتقال و موز تازه نیز به همراه خود نبرید. این میوه ها به خصوص زمانی که مصرف می شوند، بوی خاصی از خود تولید می کنند. زمانی که فضانوردان در مدار زمین قرار می گیرند به علت بی وزنی دچار حالت تهوع هستند. بوی ناشی از پرتقال و موز تازه می تواند این حالت را تشدید کرده و شرایط جسمی آنها را وخیم تر نماید.

با این وصف ملاحظه فرمودید که آشپزی در فضا اصلاً کار ساده ای نیست. امروزه آشپزهای فضایی با تکیه بر حدود پنجاه سال تجربه قادرند منوهای دلپذیر و جذابی را به شما در فضا ارائه نمایند. اما نباید از نظر دور داشت که برای رسیدن به این نقطه از دانش آشپزی در فضا، فضانوردان بیچاره فراوانی مجبور شده اند ماهی آب پز له شده و یا گوشت کوبیده را از تیوب پلاستیکی خود مک بزنند.